ناگفته هایی از زندگی و مسابقات قهرمانان جهان: بابی فیشر

رابرت جیمز (بابی) فیشر (2008-1943)

بابی فیشر در شیکاگو متولد اما در نیویورک بزرگ شد. پیشرفت وی به عنوان یک شطرنجباز یکی از قابل توجه ترین نمونه هاست. در 12 سالگی، وی شطرنجباز خوبی بود، اما نه چیزی بیشتر. بسیاری از نوجوانان و نونهالان در این سن به خوبی وی هستند. اما وی به یکباره جهشی بزرگ داشت. در 1957 در 14 سالگی قهرمان ایالات متحده شد و تابحال کم سن ترین فردی بوده که موفق به انجام این مهم شده است. اما حتی باورنکردنی تر اینکه در 15 سالگی در 1958 وی برای تورنمنت تعیین رقیب قهرمان جهان حائز صلاحیت شد! ( تال در نهایت به عنوان رقیب قهرمان جهان انتخاب شد). هیچکس تا آنزمان به چنین دستاورد بزرگی در این سن دست نیافته بود.

فیشر به سرعت به رتبه های بالای بازیکنان برتر جهان پرتاب شد. هرکسی می توانست ببیند که وی استعدادی باورنکردنی – شاید حتی بیش از کاپابلانکا- دارد. با اینحال پیشرفت وی یکنواخت نبود. تا حدی این به خاطر اخلاق خود فیشر بود. بعنوان مثال، وی از میانه تورنمنت 1967 برای تعیین اینکه چه کسی شایستگی رقابت بر سر قهرمانی جهان در 1969 را دارد کنار کشید، حتی با اینکه از رقبا با یک و نیم امتیاز جلوتر بود! بعد از این اتفاق، وی حتی در یک بازی جدی هم تا ماه بعد شرکت نکرد.

اما در 1970 همه چیز را یکجا بدست آورد. وی دیگر از تورنمنت ها کنار نکشید. در عوض بسادگی همه را شکست داد. حاشیه امنیت پیروزی های وی به حدی زیاد بود که کسی نمی توانست باور کند. وی دو مسابقه اول از سه بازی که برای احراز صلاحیت به مبارزه طلبیدن اسپاسکی نیاز داشت را بدون اینکه به حریف اجازه کسب یک برد یا تساوی بدهد پشت سر گذاشت! سومین مسابقه که در مقابل پتروسیان، قهرمان سابق و فوق مستحکم جهان انجام داد را با 5 برد، 3 تساوی و یک شکست به پیروزی رسید. رقابت با اسپاسکی سخت تر بود اما نه زیاد. نتیجه نهایی: 7 برد، 11 تساوی و 3 شکست.

سه چیز در توضیح موفقیت فیشر قابل توجه است:

1.       وی اراده ای رام نشدنی برای برد داشت.

2.       وی تقریبا از هرکسی تا آنزمان بیشتر تمرین کرد- شاید حتی سخت تر از آلخین.

3.       وی درک کلاسیک بسیار روشنی از شطرنج داشت.

فیشر نه توسط حملات درخشان اما غیرمنطقی مانند تال، وسوسه می شد و نه مانند پتروسیان، از متحمل شدن تدابیر فعال اگر سرنخی از فعالیت حریف پیدا می کرد، هراسان بود. وی درک واضحی از آنچه پوزیسیون می طلبد داشت و سپس پیامدهای هر حرکت را با دقت بالایی محاسبه می کرد.

وقتی فیشر قهرمانی جهان را برد، مردم فکر می کردند تا مدت ها وی شکست ناپذیر خواهد بود. از یک نظر آنها درست فکر می کردند: فیشر از شطرنج کنار کشید و هرگز مجددا در یک رقابت جدی بازی نکرد. وی در هیچ تورنمنتی پس از قهرمانی جهان شرکت نکرد و وقتیکه حریف بعدی (قهرمانی جهان)، آناتولی کارپف انتخاب شد، فیشر خواستار تغییرات وسیع در قوانین و قالب قهرمانی جهان شد. فیده نمی توانست با همه آنها موافقت کند و در اینجا بود که فیشر از این عنوان چشمپوشی کرده و کارپف قهرمان شد.

تا سالها پس از آن، مردم تلاش کردند تا فیشر را به بازی در جایی، هرجایی که باشد، ترغیب کنند. بعدها در 1992، فیشر مسابقه ای در مقابل بوریس اسپاسکی انجام داد. فرض بر این بود که این رقابت بر سر قهرمانی جهان است، اگرچه هیچکس این ادعا را جدی نگرفت: هیچکس نمی دانست فیشر چقدر خوب است و همه می دانستند که اسپاسکی دیگر آنقدرها خوب نبود. حتی با این وجود، این رقابت جایزه ای 5 میلیون دلاری را جذب کرد. فیشر این مسابقه را با 10 برد، 15 تساوی و 5 باخت به برتری رسید که نشان می داد لااقل فیشر همچنان می تواند بخوبی بازی کند. متاسفانه وی نشانه ای از تمایل به بازی با دیگر استاد بزرگ ها نشان نداد بنابراین شطرنجبازان مجبور بودند قبول کنند که فیشر واقعا و حقیقتا از دنیای شطرنج خداحافظی کرده است.

بسیاری از افراد، فیشر را بزرگ ترین شطرنجباز همه دوران ها می دانند و از نظر من، این لقب یا برازنده اوست یا کاسپارف. اما بین این دو آناتولی کارپف ظهور کرد که خود یک قهرمان جهان خارق العاده بود.