ناگفته هایی از زندگی و مسابقات قهرمانان شطرنج جهان: گری کاسپارف

گری کیموویچ کاسپارف (1963- )

کاسپارف عنوان قهرمانی جهان را از کارپف در 1985 برد و آنرا برای مدت نامعمول 15 سال حفظ کرد. وی همچنین با بحث و جدل قوی ترین قهرمان جهان همه ادوار دانسته شده و مشخصا تاثیرگذارترین عملکرد را در همه دوران ها داشته است. اگرچه لاسکر و آلخین بیش از اینها سردمدار شطرنج جهان بودند، با اینحال هریک در زمانی قهرمان بودند که هرکس می توانست قوی ترین رقیب خود را برای سال ها منتظر رقابت نگهدارد (هریک همچنین درطول دوران قهرمانی، یک وقفه در فعالیت شطرنج به دلیل جنگ جهانی داشتند). بالعکس، کاسپارف مجبور شد از عنوانش سه بار در مقابل آناتولی کارپف، بعد از شکست وی در 1985، دفاع کند. بعلاوه و برخلاف پیشکسوتانش، کاسپارف برای سال ها بعد از قهرمانی جهان کاملا بر تورنمنت ها حاکم بود: وی به راستی طی هشت سال در هر تورنمنتی بعد از کسب قهرمانی جهان 1985 شرکت کرد به تنهایی یا مشترکا اول شد. اگرچه وی این سطح از حکمرانی را در طول دهه 1990 حفظ نکرد، بی تردید قوی ترین شطرنجباز جهان تا سال 2000 بود. حتی بعد از از دست دادن قهرمانی جهان در برابر ولادیمیر کرامنیک در نوامبر 2000، وی همچنان شطرنجباز شماره یک جهان از نظر نتایج تورنمنت ها بود. کاسپارف طی این مدت، به معنای واقعی کلمه بر شطرنج حکمرانی می کرد به همان شکلی که مایکل جوردن در بسکتبال.

با اینحال این روند می توانست بسیار متفاوت باشد. کاسپارف اول بار کارپف را برای عنوان قهرمانی جهان در 1984 به چالش طلبید. برنده این مسابقه اولین کسی بود که شش برد کسب می کرد. بعد از اولین نُه مسابقه، کارپف چهار بازی را برد و پنج مساوی داشت که به وی برتری قاطعی می داد. سپس هر دو شطرنجباز سرسختی کردند: به نظر می آمد کارپف می خواهد رقابت را بدون شکست به پایان برساند و کاسپارف نمی خواهد بسرعت ببازد. بعد از 17 تساوی پیاپی، کارپف یک بازی دیگر را برد. سپس کارپف فرصتی واضح برای برد در بازی دیگر و برنده شدن کل مسابقه را از دست داد. پس از آن، کاسپارف 32 امین بازی را برد. سپس 14 تساوی دیگر از پی آمد و بعد از آن اتفاقی عجیب افتاد: به نظر رسید کارپف با شکست در دو بازی متوالی با بازی بسیار بد در هم شکسته است. ناگهان نتیجه رقابت بسیار مبهم شد.

در اینجا، رئیس فیده، فلورنسیو کامپمانس، مسابقه را متوقف و اعلام کرد که دو شطرنجباز باید در مسابقه ای دیگر با هم رقابت کنند که محدود به 24 بازی بوده و هفت ماه دیگر آغاز خواهد شد. اگر کارپف ببازد شانس مسابقه مجدد خواهد داشت اما نتیجه مسابقه 1984 در نظر گرفته نخواهد شد.

کاسپارف با خشم فریاد کشید، با این برداشت که این به خاطر منفعت کارپف انجام شده بود. بسیاری عقیده داشتند حق با وی بود اما نکته طنز ماجرا اینجاست که این تصمیم ممکن است بیشتر به کاسپارف سود رسانده باشد تا کارپف: وی فرصت یافت تا در یک رقابت با 48 بازی تمرینی مقابل کارپف بازی کند، یک تجربه یادگیری بینهایت ارزشمند و کاسپارف هم دومین رقابت را با 5 برد، 16 تساوی و 3 باخت، پیروز شد.

بدون توجه به اینکه چه کسی از این وضعیت بیشتر منتفع شده بود، این تجربه کاسپارف را متقاعد کرد که ناگزیر است سازمانی دیگر بجز فیده را پیدا کند که مسابقات شطرنج حرفه ای را برگزار کند. وی سازمانی با نام انجمن اساتید بزرگ تاسیس کرد اما ت های داخلی آنرا بسمت فروپاشی سوق داد (بسیاری افراد بر این عقیده اند که خود کاسپارف تا حد زیادی مقصر بود). سپس در 1993 برای نخستین بار وی با رقیبی بجز کارپف (برای قهرمانی جهان) مواجه شد: شطرنجباز جنجالی بریتانیایی، نایجل . هم (به دلایلی متفاوت) از روش برگزاری مسابقه قهرمانی جهان از فیده دلگیر بود بنابراین وی و کاسپارف تصمیم به ایجاد سازمانی جدید با عنوان انجمن شطرنج حرفه ای گرفتند که قهرمانی جهان را برگزار کند.

کاسپارف در دو مسابقه قهرمانی جهان زیرنظر انجمن شطرنج حرفه ای بازی کرد که اولی درمقابل بود که وی با 6 برد، 13 تساوی و یک باخت، برنده شد و سپس در مقابل ویسواناتان آناند از هند که با 4 برد، 13 تساوی و یک باخت به برتری رسید. (برنده مسابقه در مقابل در مجموع از 24 بازی و برنده مسابقه با آناند از مجموع 20 بازی انتخاب می شد). اگرچه انجمن شطرنج حرفه ای متعاقبا از هم پاشید، کاسپارف برای همیشه خارج از چرخه قهرمانی جهان فیده باقی ماند.